İş yerinde stres, günümüzde pek çok çalışanın ve yöneticinin karşılaştığı bir sorundur. Stres, hem sağlığımızı hem de performansımızı olumsuz etkileyebilir. Peki, iş yerinde stresi nasıl yönetebiliriz? Bu yazımda, iş yerinde stres yönetimi için hem bireysel hem de kurumsal düzeyde yapılması gerekenleri anlatmaya çalışacağım.
İş yerinde stres, bireylerin çevresi ile olan etkileşimi sonucu ortaya çıkan bir olgudur ve bireyin durumu veya çevreyi nasıl kontrol altına aldığı ile ilgili seviyesi değişebilir. Modern çalışma hayatında zamanın ve kaynakların daralması ve bunun sonucunda, verimi koruyabilmek için çalışanlardan daha fazla performans beklenmesi haliyle çalışanları strese sokar. İş yerinde stres yaratan faktörler arasında teknoloji, kazanç, kötü yönetim, dedikodu, sürekli değişim, stres seviyesini artırma ihtiyacı gibi unsurlar sayılabilir¹.
İş yerinde stres, hem fiziksel hem de psikolojik olarak çalışanları olumsuz etkiler. Stres, vücutta kortizol adı verilen bir hormonun salgılanmasına neden olur. Bu hormon, stresli durumlarda vücudun enerji sağlamasına yardımcı olur, ancak uzun süreli stres halinde sağlık sorunlarına yol açabilir. Şuraya bir dipnot düşelim ki Stres doğru yönetilirse verimi artırmak içinde kullanılabilir. Yönetilemeyen Stres, ayrıca çalışanların motivasyonunu, iş tatminini, işbirliğini, yaratıcılığını, özgüvenini, karar verme yeteneğini, hafızasını ve konsantrasyonunu da olumsuz etkileyebilir.
İş yerinde stres yönetimi için hem bireysel hem de kurumsal düzeyde yapılabilecek bir çok yöntem vardır. Bireysel olarak, çalışanlar stresle baş etmek için şu yöntemleri uygulayabilirler:
- Nefes egzersizleri yapmak. Nefes alıp vermek, vücudun sakinleşmesine ve oksijen almasına yardımcı olur. Derin ve yavaş nefes alıp vermek, stresi azaltmaya yönelik en basit ve etkili yöntemdir. Komik gelmesin, kesinlikle işe yaraıyor.
- Öğle molalarında yürüyüş yapmak. Yürüyüş yapmak, hem fiziksel hem de zihinsel olarak rahatlamaya katkı sağlar. Yürüyüş sırasında doğal ışık almak, serotonin adı verilen mutluluk hormonunun salgılanmasını artırır. Tabi her zaman bu imkanı bulmak pek mümkün olmuyor.
- İşe giderken müzik dinlemek. Müzik dinlemek, ruh halini iyileştirmeye ve stresi azaltmaya yardımcı olur. Kişinin sevdiği ve rahatlatıcı bulduğu müzik türlerini tercih etmesi önemlidir.
- Olumsuz düşünceleri yeniden değerlendirmek. Bence en önemlisi bu. Stresli durumlarda, kişi genellikle olumsuz ve abartılı düşüncelere kapılabilir. Bu düşünceleri fark etmek ve gerçekçi bir şekilde ele almak, stresi yönetmeye yardımcı olur. Örneğin, "Bu işi yapamayacağım" yerine "Bu işi yapmak için elimden geleni yapacağım" demek daha yapıcıdır.
- Stresinize neden olan sorunu çözmek. Stres, genellikle bir sorunun veya çözümsüzlüğün bir işareti olarak ortaya çıkar. Bu nedenle, stresin kaynağını belirlemek ve bununla ilgili adımlar atmak, stresi azaltmanın en etkili yoludur. Örneğin, iş yükü çok fazla ise, bunu yöneticiyle paylaşmak ve destek istemek, iş arkadaşlarıyla iş bölümü yapmak veya öncelikleri belirlemek gibi çözümler bulunabilir. Sizi duyar gibiyim, stresin kaynağı “yönetici” ise, bu durumu işin içinden çıkılamaz hale sokabilir.
Kurumsal olarak, yöneticiler ve işverenler de stres yönetimi için şu adımları atabilirler:
- Açık iletişim kurmak. İş yerinde iletişim eksikliği veya bozukluğu, stresin en büyük nedenlerinden biridir. Yöneticiler, çalışanlarla düzenli olarak iletişim kurmalı, beklentileri, geri bildirimleri ve takdirleri açıkça ifade etmeli, çalışanların görüş ve önerilerini dinlemeli ve sorunlara çözüm odaklı yaklaşmalıdırlar.
- Çalışanlardan feedback almak. Çalışanların iş yerinde yaşadıkları stres seviyesini ve nedenlerini öğrenmek için anket, görüşme, toplantı gibi yöntemler kullanılabilir. Böylece, çalışanların ihtiyaç ve beklentileri belirlenir ve stres yaratan faktörler ortadan kaldırılmaya çalışılır.
- Kurum kültürünü iletişim üzerine oturtmak. İş yerinde stresi azaltmak için, kurum kültürünün de çalışanların iletişimine ve işbirliğine destek vermesi gerekir. Bu amaçla, kurumun vizyonu, misyonu, değerleri, hedefleri ve stratejileri çalışanlara net bir şekilde aktarılmalı, çalışanların katılımı ve bağlılığı sağlanmalı, ekip ruhu ve güven ortamı oluşturulmalıdır.
- Esnek çalışma saatleri sunmak. Çalışanların iş ve özel hayat arasında bir denge kurmaları, stres yönetimi için önemlidir. Bu nedenle, yöneticiler, çalışanlara esnek çalışma saatleri, uzaktan çalışma, yarı zamanlı çalışma gibi seçenekler sunabilir. Böylece, çalışanlar kendi zamanlarını daha iyi planlayabilir ve işe ulaşım, çocuk bakımı, sağlık sorunları gibi stres kaynaklarından uzaklaşabilirler. Bu durum ülkemizde de yaygınlaşmaya başladı.
- Çalışanları ödüllendirmek ve motive etmek. Çalışanların iş yerinde stres yaşamalarının bir nedeni de, yaptıkları işin değerinin bilinmediğini veya takdir edilmediğini hissetmeleridir. Bu nedenle, yöneticiler, çalışanların performanslarını ve başarılarını ölçmeli, onlara geri bildirim vermeli, onlara maddi veya manevi ödüller sunarak, onlara eğitim ve gelişim fırsatları ile destekleyerek, onlara iş tatmini sağlamalıdırlar.
İş yerinde stres yönetimi, hem çalışanların hem de yöneticilerin sağlıklı ve verimli bir şekilde çalışabilmeleri için önemli bir konudur. Umarım paylaştığım bilgiler işinize yarar. Siz de iş yerinde stres yönetimi ile ilgili deneyimlerinizi, görüşlerinizi ve önerilerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.